Ngày 24/9/2020, Hội thảo trực tuyến “Pháp luật về kiểm soát xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ trên thế giới và ở Việt Nam” do Khoa Luật tổ chức đã thu hút được hàng trăm diễn gia, chuyên gia, nhà nghiên cứu tham gia. Hội thảo nằm trong khuôn khổ Chương trình đào tạo Thạc sĩ ngành luật học, Chuyên ngành Quản trị Nhà nước và phòng, chống tham nhũng của Khoa.
Toàn cảnh Hội thảo tại Khoa Luật
Tham dự và trao đổi tại Hội thảo về phía Khoa có PGS.TS. Nguyễn Thị Quế Anh – Chủ nhiệm Khoa, PGS.TS. Vũ Công Giao – Chủ nhiệm Bộ môn Luật Hiến pháp – Luật Hành chính, PGS.TS. Nguyễn Minh Tuấn – Phó Chủ nhiệm Bộ môn Lý luận và Lịch sử nhà nước và Pháp luật, PGS.TS. Đặng Minh Tuấn – Phó Chủ nhiệm Bộ môn Luật Hiến pháp – Luật Hành chính. Về phía đơn vị đồng tổ chức có PGS.TS. Trần Thị Diệu Oanh – Trưởng Khoa Nhà nước – Pháp luật và Lý luận cơ sở, Học viện Hành chính Quốc gia, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà – Phó Trưởng Khoa Nhà nước – Pháp luật và Lý luận cơ sở, Học viện Hành chính Quốc gia. Ngoài ra, Hội thảo còn có sự tham gia của các chuyên gia đến từ các đơn vị như Viện Khoa học và chiến lược Thanh tra, Học viện Chính trị khu vực VI, …
Vấn đề phòng ngừa, kiểm soát xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ, góp phần phòng, chống tham nhũng và đảm bảo hiệu quả quản trị nhà nước đã bước đầu được quan tâm nghiên cứu ở Việt Nam. Pháp luật về phòng, chống tham nhũng cũng đã đưa ra nguyên tắc chung để kiểm soát xung đột lợi ích, cách thức, trách nhiệm của các chủ thể để kiểm soát khi phát hiện xung đột lợi ích nảy sinh.
Tuy nhiên, hiện nay vấn đề này cần tiếp tục nghiên cứu mở rộng hơn, đi sâu hơn theo hướng tiếp cận liên ngành luật học – quản trị học, hành chính công về kiểm soát xung đột lợi ích. Hội thảo này có mục đích đưa ra nhiều góc nhìn mới, cách tiếp cận mới và cập nhật nhiều tri thức, kinh nghiệm mới phòng ngừa, kiểm soát xung đột lợi ích trên thế giới và ở Việt Nam.
Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Quế Anh nhấn mạnh Hội thảo là cơ hội cho các chuyên gia và các nhà quản lý chia sẻ tri thức, thông tin và thảo luận về phòng ngừa và kiểm soát xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ trên thế giới và Việt Nam”, đặc việt là vai trò của kiểm soát xung đột lợi ích đối với phòng, chống tham nhũng và nâng cao hiệu quả quản trị nhà nước. Đồng thời, Hội thảo cũng có mục đích cung cấp ý kiến tư vấn cho các cơ quan nhà nước và các nhà hoạch định chính sách, và cũng nhằm xây dựng, củng cố hệ thống tài liệu phục vụ nghiên cứu, giảng dạy tại Khoa Luật – ĐHQG Hà Nội. PGS cho biết Hội thảo đã nhận được 23 bài viết của các chuyên gia, nhà nghiên cứu cho thấy sự hấp dẫn và sự quan trọng của chủ đề mà Hội thảo đưa ra. PGS hi vọng những kiến thức, thông tin mà các chuyên gia, các quý vị đại biểu chia sẻ và thảo luận trong buổi hội thảo ngày hôm nay sẽ được biên soạn, xuất bản thành sách để phục vụ cho việc giảng dạy, nghiên cứu trong các Chương trình Thạc sĩ luật học, đặc biệt phục vụ chuyên ngành Quản trị nhà nước và phòng, chống tham nhũng của Khoa Luật – ĐHQG Hà Nội, cũng như làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, tổ chức hữu quan trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng.
Chương trình của Hội thảo chia làm 03 phiên chính, gồm: Lý luận về xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ; Kinh nghiệm quốc tế về phòng ngừa, kiểm soát xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ; Pháp luật và thực thi pháp luật về kiểm soát xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ ở Việt Nam.
Các bài viết tập trung vào các nhóm vấn đề sau:
Thứ nhất, nhiều chuyên gia đã gửi đến hội thảo những nghiên cứu các vấn đề lý luận về xung đột lợi ích, kiểm soát xung đột lợi ích và vai trò của phòng ngừa, kiểm soát xung đột lợi ích trong phòng, chống tham nhũng.
Thứ hai, một số bài viết nghiên cứu về kinh nghiệm quốc tế về kiểm soát xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ (theo khuyến nghị của các tổ chức quốc tế , ở một số quốc gia khác…), từ đó rút ra liên hệ, gợi mở, khuyến nghị cho Việt Nam.
Thứ ba, nhiều tác giả đã đóng góp các bài viết chuyên sâu phân tích các tình huống xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ trên thực tế ở Việt Nam, phân tích thực trạng và định hướng, giải pháp hoàn thiện pháp luật về kiểm soát xung đột lợi ích.
Phiên 1 của Hội thảo diễn ra với sự chủ trì của PGS.TS. Nguyễn Minh Tuấn. PGS cũng đã trình bày tham luận của mình về Xung đột và xử lý xung đột ngoài tòa án: Nhận thức và vận dụng. Với tham luận này, PGS cho rằng xung đột là không mong muốn song nó vẫn tồn tại và không thể trách được trong bất kỳ xã hội nào. Vì vậy việc nhận biết, đánh giá đúng xung đột và nhìn nhận vấn đề xung đột, quản lý và giải quyết bằng nhãn quan khoa học và thực tiễn là rất quan trọng. Bài tham luận đã góp phần làm rõ khái nhiệm, lý thuyết về xung đột từ đó liên hệ với một số phương thức xử lý xung đội phi chính thức ở Việt Nam hiện nay, đồng thời đưa ra đánh giá hiệu quả những gợi mở về việc sử dụng những phương thức này trên thực tế.
Trình bày tại phiên 2 của Hội thảo, PGS.TS. Vũ Công Giao đã khái quát cách tiếp cận và kinh nghiệm của một số nước OECD trong quản lý xung đột lợi ích trong hoạt động công cụ – một vấn đề quan trọng nằm trong lĩnh vực quản trị nhà nước và phòng, chống tham nhũng. Dữ liệu trong bài viết được tham khảo từ một số ấn phẩm gần đây của OECD. Trên cơ sở cách tiếp cận và kinh nghiệm của một số nước OECD, PGS đề xuất một số giá trị tham khảo cho việc hoàn thiện pháp luật về quản lý xung đột lợi ích trong hoạt động công vụ tại Việt Nam. Phiên 2 của Hội thảo do PGS.TS. Đặng Minh Tuấn chủ trì.
Với nội dung về pháp luật và thực thi pháp luật về kiểm soát xung đội lợi ích trong hoạt động công vụ ở Việt Nam, phiên 3 của Hội thảo do PGS.TS. Trần Thị Diệu Oanh chủ trì được bắt đầu với bài tham luận của PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà – Xung đột lợi ích trong cung cấp dịch vụ công ở Việt Nam. Xung đột lợi ích không mới nhưng cần tập trung nghiên cứu tạo thành hệ thống, quy định rõ, chi tiết và trong bài trình bày của mình PGS cũng đã nêu ra các giải pháp như tăng cường tuyên truyền phổ biến pháp luật về phòng, chống tham nhũng; Hoàn thiện pháp luật về minh bạch tài sản, thu nhập; Thực hiện nghiêm túc yêu cầu giải trình và trách nhiệm giải trình nguồn gốc tài sản; Bổ sung quy trình kiểm soát việc thực hiện của cán bộ làm công tác kiểm soát tài sản; …
Hội thảo cũng thu hút được đông đảo ý kiến, phản hồi từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu xoay quanh chủ đề Hội thảo. PGS.TS Nguyễn Hoàng Anh cho rằng cần xác định rõ phạm vi khái niệm xung đột lợi ích và tất cả những tình huống khả dĩ tạo nên rủi ro về sự độc lập và vô tư trong thực thi công vụ. Có thể có xung đột lợi ích theo nghĩa rộng nhưng tuỳ mục tiêu của đạo luật, tuỳ mục tiêu phòng ngừa mà nên có cách hiểu khác nhau. PGS.TS. Đặng Minh Tuấn quan tâm đến chủ đề của Hội thảo là xung đột lợi ích và những liên quan đến tham nhũng và phòng, chống tham nhũng. Song PGS cũng mong muốn làm rõ hơn về mặt tiêu cực và tích cực của xung đột lợi ích. TS. Mai Văn Thắng cho rằng chúng ta đang mở rộng quá khái niệm về xung đột lợi ích. Ngoài ra, TS cho rằng cần làm rõ xung đột lợi ích và cạnh tranh, đối lập, mâu thuẫn.
Sự quan tâm, phản hồi, chia sẻ của các chuyên gia, nhà nghiên cứu tại Hội thảo đã cho thấy rằng chủ đề này rất quan trọng và có vai trò cung cấp ý kiến tư vấn cho các cơ quan nhà nước và các nhà hoạch định chính sách, và cũng nhằm xây dựng, củng cố hệ thống pháp luật. Sau Hội thảo này, hi vọng những kiến thức, thông tin mà các chuyên gia, nhà nghiên cứu chia sẻ và thảo luận sẽ được biên soạn, xuất bản thành sách để phục vụ cho việc giảng dạy, nghiên cứu trong các Chương trình Thạc sĩ luật học, đặc biệt phục vụ chuyên ngành Quản trị nhà nước và phòng, chống tham nhũng của Khoa Luật – ĐHQG Hà Nội, cũng như làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, tổ chức hữu quan trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng.
